Systeemtheorie is een interdisciplinair raamwerk dat de onderlinge relaties en dynamiek van complexe systemen onderzoekt, waarbij elementen, processen en interacties worden beschouwd als onderling verbonden componenten binnen een groter geheel. De nadruk ligt op het begrijpen van systemisch gedrag, patronen en opkomende eigenschappen die ...
De algemene systeemtheorie is opgezet als wetenschap die een beschrijving geeft van de meest algemene kenmerken van de werkelijkheid, die men beschouwt als opgebouwd uit systemen. De noodzaak voor zo'n theorie lag volgens Bertalanffy in de steeds verder doorgevoerde specialisatie in de moderne wetenschap.
Wat is de Systeemtheorie? Kort gezegd gaat de systeemtheorie er van uit dat de mens pas werkelijk begrepen kan worden in de context van zijn relaties. Ondanks dat we vaak denken dat iemand een vaststaand karakter heeft, zien we mensen zich in verschillende contexten steeds anders gedragen.
Deze theorie beschrijft dat geweld wortelt in genderrollen en machtsongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Het niet voldoen aan vaststaande genderrollen en machtsongelijkheid kan leiden tot huiselijk geweld.
Om uit te leggen hoe de sociale omgeving van kinderen invloed heeft op hun ontwikkeling wordt vaak het model van Bronfenbrenner gebruikt. In dit model staan alle belangrijke partijen en zaken rondom het kind die invloed hebben op de ontwikkeling.
Systeemtheorie heeft negatieve en positieve feedbackloops die de systemen beïnvloeden. Deze theorie omvat vier essentiële elementen: een open systeem, holistische visie, doelrichting en zelf-organiserend , en het werkt niet goed met de cultuur, het beleid of het aanpakken van sociale problemen.
De Systems Therapy-benadering onderzoekt de elementen van het familiesysteem, inclusief de relaties en feedbackloops van de leden, die problemen in stand houden en escaleren . Het vormt nieuwe inzichten in de situatie en is gericht op het veranderen van het systeem in plaats van de patiënt (Rogers & Cooper, 2020; Watson, 2012).
De basis van de systeemtheorie ligt in het midden van de vorige eeuw bij Von Bertalanffy, een Oostenrijks-Amerikaanse bioloog. Hij stelde gedrag van een organisme gelijk aan een systeem of 'a set of elements in interrelations'.
Volgens Bertalanffy (1973) is de General System Theory gericht op het ontwikkelen van theorie en het ondersteunen van het begrip van complexe fenomenen, door het uitwerken van conceptuele modellen die reële situaties kunnen representeren . Het is mogelijk om systemografie te conceptualiseren als een mappingmethode en reorganisatieproces.
Alles wat je doet, ook 'niets' doen, heeft invloed.Ieder gedrag is een vorm van communicatie.Omdat er niet zoiets bestaat als anti-gedrag, is het onmogelijk om niet te communiceren. Voorbeeld: Gesproken, geschreven taal, gebaren waarover regels zijn opgesteld, waarvan iedereen weet wat en hoe.
De kracht van systeemtheorieën ligt in de onderlinge afhankelijkheid, aanpasbaarheid en uitwisseling van middelen en energie uit de verschillende systemen. In de dynamische systeemtheorie ligt bijvoorbeeld de nadruk op het wegnemen van obstakels in het systeem, zoals institutioneel racisme als barrière voor mensen van kleur.
Systeemdenken is een wetenschappelijke benadering die tracht overzicht van het geheel te behouden, in plaats van zich te concentreren op afzonderlijke onderdelen zonder te overwegen welke rol deze delen in het groter geheel spelen.
Maatschappelijk werkers kunnen systeemtheorie toepassen door rekening te houden met verschillende factoren die de ervaring van een cliënt vormgeven en door kwesties als kindermishandeling, familieproblemen en disfunctioneren in de gemeenschap aan te pakken . Ze gebruiken modellen zoals de Family Systems Theory, Life Model en Socio-Ecological Model om uitgebreide interventies te ontwikkelen.
Met systeemdenken plaats je de relaties tussen alle systeemdelen in een model.Zo leer je begrijpen hoe die relaties het gedrag van het hele systeem beïnvloeden over tijd. Disciplines zoals geneeskunde en economie gebruiken systeemdenken om onderlinge afhankelijkheden te begrijpen en te ontwarren.
De wereldsysteemtheorie is gebaseerd op een hiërarchie van drie niveaus, bestaande uit kern-, periferie- en semi-periferiegebieden . De kernlanden domineren en exploiteren de perifere landen voor arbeid en grondstoffen. De perifere landen zijn afhankelijk van kernlanden voor kapitaal.
Salvador Minuchin (San Salvador, Argentinië, 13 oktober 1921 - Boca Raton, Florida, 30 oktober 2017) was een Argentijnse psycho- en gezinstherapeut en grondlegger van de structurele systeemtherapie, een vorm van gezinstherapie.
Subsystemen in gezinnen zijn ouders, partners, kinderen en soms grootouders.
Veronderstelling 1: Er is een onderliggende algemene orde in de wereld. Veronderstelling 2: Sociale ordening is een constant en dynamisch proces. Veronderstelling 3: Al het menselijke sociale gedrag is doelgericht. Veronderstelling 4: Alle vormen van sociale organisatie vertonen zelfonderhoudende en ontwikkelingskenmerken.
Wereldsysteem: centrum-periferiemodel
Het bestaat uit alle landen in de wereld met de relaties daartussen. Het indelen van landen binnen dit wereldsysteem gebeurt vooral op grond van economische én politieke relaties. Economische en politieke macht van landen hangen namelijk vaak met elkaar samen en beïnvloeden elkaar.
Het model van geplande verandering van Kurt Lewin (1951) richt zich op het omgaan met weerstand bij (organisatie)veranderingen. Hij stelt dat je als manager in een situatie die je wil veranderen moet kijken naar de sociale en organisatorische drijvende en remmende krachten voor je medewerkers.
Het model bepaalt dat ouderlijk functioneren beïnvloed wordt door een hoeveelheid aan factoren, het is een samenspel van factoren eigen aan het kind, de ouder en de sociale omgeving. Het opvoedkundig handelen van de ouder staat centraal in het model en werkt als een bufferend systeem op alle factoren van de opvoeding.
De adaptatietheorie van Callista Roy, ook bekend als het Roy Adaptation Model (RAM), is een prominent verpleegkundig model dat zich richt op hoe individuen zich aanpassen aan hun omgeving.