De Middeleeuwen waren katholiek en de kerk speelde een belangrijke rol in het dagelijks leven; de meeste mensen kwamen er elke dag wel een keer. De kerk was in deze tijd niet alleen een geloofsinstituut maar ook de organisatie van het sociale leven.
In 2022 ging 12,1 procent van de 15-plussers regelmatig – minstens eens per maand – naar een religieuze dienst. Van deze groep deed 6,7 procent dat wekelijks, 2,9 procent meerdere keren per maand en 2,5 procent eens per maand.
De kerk stond centraal in de middeleeuwse gemeenschap. Het geloof vormde de basis van ieders bestaan. Geboorte, trouwen en dood kregen betekenis in het kerkelijk ritueel van doop, huwelijk en begrafenis. Het geloof gaf troost en hoop en hield de meeste mensen op het rechte pad.
In de middeleeuwen was in Europa vrijwel iedereen christelijk. Nadat tijdens het Oosters Schisma (1054) de Christelijke Kerk in tweeën was gesplitst in de Rooms-Katholieke Kerk en in de Oosters-orthodoxe Kerk werden de meeste mensen in West-Europa katholiek en in Oost-Europa orthodox.
Bijgeloof en godsdienst beheersten het leven van de middeleeuwer. Mensen die zich van de kerk afkeerden werden wreed vervolgd. De kerk was niet weg te denken uit het maatschappelijke leven. De hulp van geestelijken werd ingeroepen bij belangrijke gebeurtenissen in het leven: geboorte, huwelijk, ziekte en overlijden.
De paus en zijn bisschoppen waren belangrijke politieke figuren, die de beslissingen van koningen, koninginnen en edelen beïnvloedden die verantwoordelijk waren voor hun provincies. Kerken voorzagen mensen in nood van voedsel, onderdak en spirituele begeleiding .
De paus en de Duitse keizer zijn de belangrijkste machten.
Vanaf de puberteit werd van je verwacht dat je op zondag en voor religieuze feesten naar de kerk ging . Er waren ongeveer 40 of 50 belangrijke feesten in de kerkkalender, dus ongeveer 90 dagen per jaar werd van je verwacht dat je in de kerk was, ten minste voor de mis in de ochtend.
De middeleeuwen staan bekend als een duistere tijd vol ziekte, dood, verderf en viezigheid. Mensen gooiden hun afval gewoon op straat, tandenborstels en zeep waren non-existent, en wie de puberteit haalde was een uitzondering.
Het Mongoolse sjamanisme is volgens de Mongolen het oudste geloof ter wereld en is ontstaan tijdens het Stenen Tijdperk. De relatie tussen mens en natuur staat centraal binnen het geloof.
In eerste instantie ging het om kloosters voor adellijke dames, maar ook de bedelorden kregen al snel voet aan de grond. Later ontwikkelden diverse kloosters zich uit gasthuizen en groepen begijnen. Dit waren mensen die niet alle kloostergeloften aflegden, maar wel zoals monniken en nonnen bij elkaar leefden.
In de middeleeuwen voorzag de kerk in onderwijs voor sommigen en hielp ze de armen en zieken . Het was een dagelijkse aanwezigheid van geboorte tot dood. In feite was religie zo'n groot deel van het dagelijks leven dat mensen zelfs een bepaald aantal gebeden zeiden om te bepalen hoe lang ze een ei moesten koken!
Het geloof is in de vroege Middeleeuwen heel belangrijk. Want wie je bent, waar je bij hoort en waar je na je dood naar toegaat wordt bepaald door je geloof.
Mensen krijgen minder ontzag voor autoriteiten en willen zelf hun eigen beslissingen nemen. Deze ontzuiling heeft als gevolg dat mensen zich gaan afkeren van de kerk. Sinds de jaren zestig gaan steeds minder Nederlanders naar de kerk en hebben we te maken met ontkerkelijking.
20% van de Amerikanen gaat elke week naar de kerk (Gallup) 41% van de Amerikanen gaat maandelijks of vaker naar de kerk (Gallup) 57% van de Amerikanen gaat zelden of nooit naar een religieuze dienst (Gallup) Het aantal regelmatige kerkgangers is sinds de eeuwwisseling gestaag afgenomen (Gallup en Pew Research Center)
Meer dan de helft (54 procent) van de Nederlanders van 15 jaar of ouder rekent zich niet tot een levensbeschouwelijke stroming. In 2019 rekende 20 procent van de Nederlanders zich tot de katholieke kerk, 15 procent was protestants, 5 procent moslim en 6 procent behoorde tot een andere religieuze groep.
De meeste middeleeuwse mensen waren waarschijnlijk vies, en misschien zelfs stinkend, naar onze maatstaven – hoe hard je ook je best doet, het moet bijna onmogelijk zijn om een koude, modderige rivier net zo goed te laten werken als een krachtige douche en een wasmachine. Maar slechts een klein aantal middeleeuwse mensen was echt vies . Nog minder wilden echt vies zijn.
De dood lag overal op de loer. Kindersterfte, dijkdoorbraken, hongersnoden, stadsbranden, dodelijke ziekten, plunderende landsheren of grootschaliger oorlogsgeweld beheersten het dagelijks leven.
In de middeleeuwen konden mensen niet van luizen afkomen . Ze waren een onvermijdelijk deel van hun leven en luizen discrimineerden niet; ze infecteerden alle delen van de samenleving, van horigen tot koningen.
Zoals een bron opmerkt, “liep een typische werkdag in de middeleeuwen van zonsopgang tot zonsondergang, zestien uur in de zomer en acht in de winter.” Andere historici suggereren een gemiddelde van tussen de 8,6 en 9 uur werk per dag , ongeveer vergelijkbaar met de moderne werkdag.
Omdat mensen in de Middeleeuwen over het algemeen slechts één keer per jaar (rond Pasen) de communie ontvingen, werd het zien van de gewijde hostie een vervanging. Het was dan ook niet ongebruikelijk dat christenen in die tijd van kerk naar kerk renden om zoveel mogelijk Elevations te zien.
Het voedsel dat de boeren aten was doorgaans eenzijdig: graan en peulvruchten, samen met melk en eieren. Er werd wel eens vlees gegeten, maar eigenlijk gebeurde dat alleen in de slachtmaand. In die maand werd een aantal dieren geslacht en opgegeten. Wat over was van het vlees (en ook vis) werd gepekeld.
Het feodale systeem was een manier om de maatschappij te organiseren in verschillende groepen op basis van hun rollen. De koning stond bovenaan met alle macht en controle, en werd geholpen door de kerk en de baronnen. De boeren onderaan hadden weinig macht en controle en deden veel van het werk in middeleeuwse dorpen.
Er wordt aangenomen dat de gemiddelde leeftijd van de middeleeuwse mens rond de 35 jaar lag.
Jonkvrouw zijn een dagtaak
Jonkvrouw worden vraagt vlijt en toewijding. In de middeleeuwen moest een meisje dat jonkvrouw wilde worden, aan het hof van een vorstin of vrouwe van hoge adel opgevoed worden. Daar kwam je niet toevallig terecht. Als je familie was, had je meer kans.