Naar soort bestuur kun je officiële en vrije scholen onderscheiden. Officiële scholen zijn opgericht door openbare besturen ( bv. gemeenschap, provincies, steden en gemeenten). Vrije scholen zijn opgericht door natuurlijke personen of privaatrechtelijke rechtspersonen.
Het gesubsidieerd officieel onderwijs omvat het stedelijk en gemeentelijk onderwijs (georganiseerd door de stads- en gemeentebesturen) en het provinciaal onderwijs (georganiseerd door de provinciebesturen). De schoolbesturen zijn verenigd in 2 koepels: Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten (OVSG)
Bijzondere basisscholen geven les op basis van een geloof, levensovertuiging of een onderwijsconcept.Openbare scholen doen dat niet. Zowel openbare als bijzondere scholen kunnen extra aandacht geven aan sport- of muzieklessen, aan les in 2 talen of alleen lesgeven aan kinderen met gedragsproblemen of een beperking.
Op basis van artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs mag iedereen een school oprichten en deze naar eigen overtuiging inrichten. Maar in de praktijk lukt het bijna nooit om een nieuwe bekostigde school te beginnen. Daarom is er meer ruimte voor de oprichting van nieuwe scholen sinds 1 juni 2021.
Op een Daltonschool staan vrijheid, verantwoordelijkheid en zelfstandigheid centraal. Een school met een Daltonplan gaat uit van een aantal kernwaarden. Dit zijn samenwerken, vrijheid en verantwoordelijkheid, effectiviteit, zelfstandigheid en reflecteren.
Regulier onderwijs is de verzamelterm voor onderwijs dat zich niet richt tot speciale doelgroepen, zoals speciaal onderwijs. Het speciaal basisonderwijs valt ook onder het reguliere basisonderwijs en hierbij gelden dezelfde kerndoelen als in het regulier onderwijs.
Wat is een erkende onderwijsinstelling? Een erkende onderwijsinstelling beantwoordt aan alle erkenningsvoorwaarden van het ministerie van Onderwijs. Erkenning is een voorwaarde voor een instelling: Om financiering of subsidiëring door de overheid te krijgen.
Vrij gesubsidieerde onderwijs: dit wordt door een privé-organisatie ingericht, maar is erkend door de Vlaamse overheid. Het gaat vooral om het onderwijs dat onder de koepel Katholiek Onderwijs Vlaanderen valt. In het vrij onderwijs zijn ook protestantse, joodse, orthodoxe, islamitische, … scholen mogelijk.
De overheid heeft de zorg voor het onderwijs. Het geven van onderwijs is vrij, maar de overheid houdt er wel toezicht op. Eén en ander is in de wet geregeld, evenals het toezicht op het onderwijs en de vormen van onderwijs. Daarbij moet de wetgever wel rekening houden met ieders godsdienst of levensovertuiging.
Op de vrijeschool zitten kinderen uit dezelfde leeftijdscategorie bij elkaar in de klas. Deze kinderen blijven hun gehele lagere schoolperiode bij elkaar in de klas. Het gebeurt vrijwel nooit dat een kind blijft zitten. Een leerkracht blijft in principe de gehele lagere schoolperiode bij dezelfde groep kinderen.
Sommige leerlingen lopen om verschillende redenen vast in het basisonderwijs. Voor deze leerlingen biedt het speciaal basisonderwijs (sbo) ondersteuning. Bij meer complexe problemen of als een integrale behandeling met jeugdhulp belangrijk is komt het speciaal onderwijs (so) in beeld.
Het onderwijs op de vrije school is voornamelijk klassikaal. Hierdoor kan het lastig zijn voor kinderen die boven of onder het gemiddelde zitten om mee te komen. Veel scholen bieden hiervoor extra begeleiding, maar sommige vrije scholen willen dat elk kind in hetzelfde ritme leert.
Het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs vallen onder de Wet op Primair Onderwijs (WPO). Het speciaal onderwijs valt onder de Wet op Expertisecentra (WEC).
Traditioneel worden er drie netten onderscheiden: het gemeenschapsonderwijs, het gesubsidieerd officieel onderwijs en het gesubsidieerd vrij onderwijs.
Wat is de Gebruiksoppervlakte (GO)
De gebruiksoppervlakte van een ruimte of groep ruimten wordt gemeten op vloerniveau tussen de opgaande scheidingsconstructies die deze ruimte(s) omhullen.
Welke kinderen worden op een vrijeschool aangenomen? Op vrijescholen zijn alle kinderen welkom, onafhankelijk van religie, etniciteit of wereldaanschouwing. Ook het inkomen van de ouders speelt geen rol.
De vrijeschool hecht veel waarde aan de natuur en moedigt kinderen aan om een dieper begrip te ontwikkelen van de ecologische verantwoordelijkheid en de verbinding tussen de mens en de natuur. Hierdoor leren kinderen respectvol om te gaan met de omgeving en zich bewust te zijn van hun impact op de natuurlijke wereld.
Ouderbijdragen en financiën
De vrijwillige bijdragen van Vrije Scholen liggen gemiddeld hoger dan bij de meeste andere scholen voor voortgezet onderwijs.
Veel beroepsopleidingen op middelbaar of hoger niveau worden erkend door de overheid, ook wel bekend als een wettelijke erkenning. Dit betekent dat de opleiding en het daaraan gekoppelde diploma officieel erkend worden als beroepsopleiding door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen.
Iedereen mag in Nederland een particuliere school oprichten. Gaat het om een school in het basisonderwijs of voortgezet onderwijs, voor leerlingen die leerplichtig of kwalificatieplichtig zijn? Dan moeten Burgemeester en Wethouders van de gemeente waar de school staat, de school erkennen.
Een leerling is toelaatbaar tot het SBO als een basisschool niet kan voorzien in de genoemde ondersteuningsbehoeften. Minstens 2 aspecten moeten aan de orde zijn. Leerlingen heeft GEEN IQ lager dan 55. aandacht dan in het regulier onderwijs mogelijk is.
Vmbo-tl, de theoretische leerweg (mavo): Deze leerweg is het beste te vergelijken met de oude mavo. Met een diploma van de theoretische leerweg kan een leerling naar een mbo niveau 3 of mbo niveau 4 opleiding. Vanuit vmbo-tl kunnen leerlingen, met het juiste vakkenpakket doorstromen naar het havo.
Het laagste niveau van het voortgezet onderwijs is het praktijkonderwijs. Dit onderwijs is speciaal voor jongeren die het moeilijk vinden om een diploma te behalen in het 'reguliere' voortgezet onderwijs. Het halen van een diploma op vmbo niveau is voor veel praktijkonderwijs leerlingen te hoog gegrepen.