Maar ons land kende geen kampen met gaskamers zoals die bestonden in de Duitse vernietigingkampen. Het eerste kamp in Nederland was bij Schoorl, waar vanaf februari 1941 vooral joden, communisten en politieke gevangenen van anti-revolutionaire huize werden opgesloten.
Tijdens de bezetting bestaan er in Nederland vijf Duitse concentratiekampen: Amersfoort, Vught, Westerbork, Ommen en Schoorl.
Vreselijke taferelen hebben zich afgespeeld in de nazi-gaskamers, maar zijn er ook 'geluksvogels' die deze kamers hebben overleefd? Om meteen maar het ontnuchterende antwoord op deze vraag te geven: nee.
De eerste gaskamers die werden gebruikt stonden in Bernburg, waar de vergassingen met koolmonoxide plaatsvonden. In eerste instantie werden hier verstandelijk gehandicapten vermoord. Vervolgens ging men ertoe over om concentratiekampgevangenen die door ontberingen niet meer in staat waren om te werken te vergassen.
De avond voordat de trein vertrok, werd bekend welke mensen mee moesten. Na een dagenlange treinreis, vaak zonder eten en drinken, kwamen ze aan bij de vernietigingskampen. De meeste mensen, waaronder veel kinderen, gingen direct door naar de gaskamers.
Auschwitz Birkenau was het grootste concentratie- en vernietigingskamp in het Derde Rijk, de naam voor Duitsland onder Adolf Hitler (1933-1945). Het kamp staat symbool voor de wreedheid die mensen elkaar aandeden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Vluchtelingenkamp Westerbork
De Nederlandse regering vond dat er één kamp moest komen voor alle vluchtelingen. Daarom werd in 1939 het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork gebouwd. De Joodse gemeenschap in Nederland moest de bouw van het kamp betalen.
De selectie, dat het in een gaskamer wel 20 minuten kon duren voordat je dood was, dat mensen die dan per ongeluk nog leefden doodgeknuppeld moesten worden...
Tijdens deze oorlog werden er concentratiekampen gemaakt waar Joodse mensen moesten werken en het meestal niet overleefden. In deze kampen werden mannen, vrouwen en kinderen van elkaar gescheiden. De gevangen hadden woede en onbegrip in deze kampen.
Gevangenen krijgen weinig en slecht eten. Het voedsel bestaat uit waterige koolsoep en brood. Soms is het eten niet eens gaar, andere keren is het bedorven. Mensen hebben zo'n honger dat ze alles eten wat ze krijgen.
Naar schatting werden 1,1 miljoen mensen, voornamelijk Joden, vermoord in Auschwitz-Birkenau. Slechts 220.000 Holocaust-overlevenden zijn nog in leven , volgens de Conference on Jewish Material Claims Against Germany, en meer dan 20 procent is ouder dan 90.
De 120 seconden durende doodsstrijd heeft een zeer luguber karakter. De gans is een watervogel en kan dan ook langdurig de adem inhouden. Vergassing met koolstofdioxide zorgt voor stress, angst en pijn. Niet alle ganzen worden gevangen, sommige weten te ontkomen.
Slechts 970 Nederlandse Joden keren levend terug uit het kamp. In totaal zijn in Auschwitz en zijn sub-kampen meer dan 1 miljoen mensen vermoord: ongeveer 1 miljoen Joden, 70.000 Polen en 21.000 Roma en Sinti. Bijna alle 15.000 Sovjetkrijgsgevangenen in dit kamp zijn gestorven.
Voor zover ze weet is er slechts één andere baby die in Auschwitz werd geboren en overleefde. Orosz was eerst niet van plan te getuigen, totdat ze een andere overlevende een SS'er zag vergeven, zegt ze tegen persbureau AFP. "Wij overlevenden kunnen niet vergeven in naam van de zes miljoen vermoorden.
Het Fort van Breendonk is het enige kamp dat nog volledig intact gebleven is. Sinds 1947 wordt het erkend als gedenkteken en museum.
Een groot deel van de getuigenissen in de bundel is van leden van het zogenoemde Sonderkommando. Waarom heeft u daarvoor gekozen? "Het Sonderkommando, dat merendeels uit Joden bestond, had ruwweg de taak de lijken uit de gaskamers te verwijderen, gouden tanden te trekken, haren te knippen, de lijken te verbranden.
Wonderwel kwamen alle in het concentratiekamp geboren kinderen levend en gezond ter wereld. Een groot deel van de kinderen wordt alsnog verdronken of sterft aan ondervoeding en onderkoeling. Maar, zo schrijft Leszczynska, “zolang een pasgeborene met de moeder samen was, schiep het moederschap zelf een straal van hoop”.
Philips leverde tijdens de oorlog vanuit Nederland diensten en producten aan de Duitsers en vanuit haar zetels elders, diensten en producten aan de Geallieerden. Het bedrijf werd tijdens de oorlog reeds in de VS gedaagd wegens haar dubbelrol, maar de zaak werd om een of andere reden niet doorgezet.
Eten was er nauwelijks terwijl wel van de gevangenen geëist werd om zware arbeid te verrichten. De vrouwen moesten spinnen, weven, laden en lossen, graven, bomen rooien en wegen aanleggen. Voorts hielden ze de productie van Siemens op peil. Als ze even stil hielden om op adem te komen werden ze geslagen en bedreigd.
Vergassing is een thermisch proces waarbij het organisch materiaal maximaal wordt omgezet in een gasvormige fase (syngas). Deze omzetting gebeurt door een partiële verbranding/oxidatie van de aanwezige koolstof. Zo kan vergassing, op basis van de luchttoevoer, gesitueerd worden tussen pyrolyse en verbranding.
Crematorium II en III
Verstopt achter een berkenbosje lagen de gaskamers en crematoria. De efficiënte crematoria konden 4000 mensen per dag doden en laten verdwijnen.
Meerdere concentratiekampen hadden destijds de tekst Arbeit macht Frei staan bij de ingang, om de gevangenen aan te sporen hard te werken. Het smeedwerk van Auschwitz dat door Poolse gevangenen is gemaakt in 1941 is uniek, omdat de letter 'B' van arbeit ondersteboven staat. Dat was mogelijk een protest van de makers.
Nazi-Duitsland telde zes grote vernietigingskampen (Auschwitz-Birkenau, Sobibór, Treblinka, Majdanek, Belzec en Chełmno) en een handvol grote concentratie- en werkkampen met namen als Buchenwald, Bergen-Belsen (waar Anne Frank omkwam) en Mauthausen.
Op 3 september 1944 werden Anne Frank en de andere onderduikers uit Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. De reis duurde drie dagen.
Naoorlogse periode. Na de bevrijding werd Gemmeker in mei 1945 gearresteerd en in de strafgevangenis in Assen gevangengezet. Gemmeker werd maandenlang verhoord en zat zelfs enige tijd gevangen in Kamp Westerbork.